Τουλίπα

Η τουλίπα, φυτό αγγειόσπερμο και μονοκότυλο ανήκει στην τάξη λιλιώδη και στην οικογένεια λιλιίδες. Υπάρχουν 100 περίπου είδη τουλίπας και είναι όλα πολυετή ποώδη φυτά των περιοχών της Ευρώπης και της δυτικής και κεντρικής Ασίας. Η τουλίπα καλλιεργείται συστηματικά κυρίως στη βόρεια και δυτική Ευρώπη όπου έφτασε στις αρχές του 16ου αιώνα και αναπτύχθηκαν πάμπολλες ποικιλίες.

Οι τουλίπες είναι βολβόριζα φυτά και ο βολβός τους είναι ωοειδής και καλύπτεται από διάφορους μεμβρανοειδείς χιτώνες καστανού χρώματος. Ο πολλαπλασιασμός τους γίνεται με τους βολβούς αυτούς οι οποίοι δημιουργούν υπόγεια ριζώματα. Με τη σειρά τους τα ριζώματα αυτά δημιουργούν νέους βολβούς και έτσι μπορεί να δημιουργηθούν ολόκληρες αποικίες.
Τα φύλλα της τουλίπας είναι μακριά και σαρκώδη, αυλακωτά με σχήμα λογχοειδές ή ωοειδές. Από το κέντρο των φύλλων βγαίνει ένας μακρύς βλαστός που φτάνει σε ύψος τα 70 εκατοστά και φέρει στην κορυφή του ένα μόνο μεγάλο άνθος σχήματος κυπέλλου μονόχρωμο σε ποικίλους χρωματισμούς. Τα κύρια χρώματα των ανθών της τουλίπας είναι το κίτρινο και το κόκκινο, αλλά βρίσκουμε και λευκά, πορφυρά και ροζ άνθη. Οι τουλίπες φύονται σε βραχώδεις περιοχές, ορεινές και ημιορεινές, εκεί όπου αναπτύσσονται και άλλα ποώδη φυτά. Ορισμένα είδη τουλίπας έχουν σχέση με καλλιεργούμενες περιοχές , ιδιαίτερα αυτές όπου φύονται και σιτηρά.

Μεγάλες οργανωμένες καλλιέργειες του φυτού βρίσκονται στην Ολλανδία, που καλύπτουν τεράστιες εκτάσεις γι αυτό η Ολλανδία ονομάζεται και «χώρα της τουλίπας».

Οι τουλίπες χρησιμοποιούνται στο χρωματισμό βαμβακερών.

Στην Ελλάδα βρίσκονται σαν αυτοφυή είδη τα παρακάτω σημαντικά είδη:

1.-Τουλίπα η Βοιωτική. Θεωρείται η πιο ωραία από τις Ελληνικές τουλίπες. Τα άνθη της είναι σχήματος κουδουνιού , και εσωτερικά έχουν βαθύ πορφυρό χρώμα με μία στενή ζώνη χρυσοκίτρινου χρώματος. Βρίσκεται σε περιοχές της Πελοποννήσου και στην κεντρική Ελλάδα ανάμεσα σε άλλα καλλιεργούμενα φυτά. Καλλιεργείται επίσης σαν ωραίο καλλωπιστικό φυτό σε κήπους και διάφορα πάρκα.

2.-Τουλίπα η αυστραλιανή ή πρώιμη. Έχει στενά φύλλα και χρυσοκίτρινα εσωτερικά άνθη , κόκκινα εξωτερικά. Ανθίζει κατά τους μήνες Απρίλιο-Ιούνιο σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές.

3.- Τουλίπα της Κρήτης. Το φυτό φτάνει σε ύψος τα 15 εκατοστά , έχει 2-3 λεία φύλλα επίπεδα , ενώ τα άνθη της είναι κατάλευκα με ροζ άκρες. Βρίσκεται σε όλες τις περιοχές της Κρήτης κυρίως σε βουνά αλλά και χαμηλότερα ημιορεινά.

Τα τέσσερα είδη τουλίπας που συναντάμε στη Χίο είναι:

H Tulipa praecox: χαρακτηριστικό της είναι το έντονο κόκκινο χρώμα. Η εσωτερική πλευρά του λουλουδιού καλύπτεται από ένα παχύ τριχωτό στρώμα το οποίο του εξασφαλίζει επιπλέον προστασία από το κρύο. Γι΄ αυτό και ονομάζονται «μαλλιαρές Τουλίπες». Το ύψος τους φτάνει τα 70 εκατοστά.

H Tulipa agenensis: τα άνθη της είναι κόκκινα και στο εσωτερικό της έχει μαύρα στίγματα και κίτρινες ραβδώσεις.

H Tulipa clusiana: είναι μια πανέμορφη ποικιλία τουλίπας. Χαρακτηριστικό της είναι τα λευκά άνθη και οι εσωτερικές ραβδώσεις πορφυρού χρώματος. Το ύψος της φτάνει τα 60 εκατοστά και σπάνια συναντώνται περισσότερες από τρεις τουλίπες μαζί. Πρόκειται για ένα σπάνιο είδος που κινδυνεύει να εξαφανιστεί.

H Tulipa undulatifolia: άλλο ένα σπάνιο είδος που κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Η πανέμορφη πορτοκαλοκόκκινη τουλίπα με τα χαρακτηριστικά κυματιστά άκρα φτάνει σε ύψος τα 30 εκατοστά.

Πρόσθετο υλικό: Η τουλίπα στην μυθολογία, την ιστορία και την ποίηση

Σε πολλούς Ελληνικούς, αλλά και Περσικούς μύθους αναφέρεται η τουλίπα. Μύθους που πλάθουν την ιστορία της γέννησής της. Στα βάθη της Ανατολής ήταν κάποτε ένας Πέρσης πρίγκιπας που ονομαζόταν Φαράχ. Ο Φαράχ ήταν πολύ ερωτευμένος με την Σχιρίν. Όταν η αγαπημένη του σκοτώθηκε, ο Φαράχ έπεσε με το άλογό του σε έναν γκρεμό και αυτοκτόνησε. Το αίμα του πότισε το έδαφος και κάθε σταλαγματιά του έγινε τουλίπα. Από τότε οι τουλίπες θεωρούνται σύμβολο της απόλυτης αγάπης.

Οι Έλληνες αγάπησαν πολύ τις τουλίπες. Στην περίοδο του Βυζαντίου γνωρίζουμε ότι τουλίπες καλλιεργούνταν στην Μικρά Ασία. Ο βεζίρης Λαλιζάρης καλλιεργούσε στους κήπους του πάνω από 500.000 τουλίπες. H τουλίπα δηλώνει καθαρά το «σ’ αγαπώ». Στις «Xίλιες και μια νύχτες» ο σουλτάνος χρησιμοποιούσε μια τουλίπα για να φανερώσει ποια από τις κυρίες του χαρεμιού θα μοιραζόταν το κρεβάτι του, αφήνοντάς τη να πέσει μπροστά στην εκάστοτε εκλεκτή. Kι αν εκείνος δεν εννοούσε ακριβώς «σ’ αγαπώ», το εννοούσαν οι έγκλειστες οδαλίσκες, όταν μέσα από τα κάγκελα του χαρεμιού πετούσαν τουλίπες στους αγαπημένους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν.

Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει:
Βίτσα τουλίπα μάγουλο της έγνοιας
Σπλάχνο δροσάτο της φωτιάς
Θα ρίξω ανάσκελα τον Μάη θα τον σφίξω στα μπράτσα μου
Θα τον δείρω τον Μάη θα τον σπαράξω

O Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα γράφει:

Παναγιά με τα πλουμίδια
Ολάνθιστη θεόρατη
Τουλίπα
Μες ’στο καράβι από φως
Περνάς
Πάνω από της πολιτείας
Την παλίρροια
Ανάμεσα σε τραγούδια θαμπά
κι’ αστέρια κρυσταλλένια

Η Τουρκοκύπρια ποιήτρια Νεσιέ Γιασίν έχει κυνηγηθεί ανελέητα από το καθεστώς Ντενκτάς για τους αγώνες της υπέρ της ειρήνης, της επανένωσης της Κύπρου και, κυρίως, για την ποίηση της που θεωρήθηκε προδότρια.
Στο ποίημα «Το φως που γεννιόταν εντός μου» γράφει:

«Το ’ξερα από τότε,
Πως την ψυχή μου θα ’κλεβες μια μέρα.
Καθώς κάτω από τις σκάλες κρυβόμουνα
Κλαίγοντας για φόνους οικογενειακούς
Μου ψιθύριζε όνειρα για το μέλλον
Το φως που γεννιόταν εντός μου.
Τρεις άγγελοι μου φανερώθηκαν
Ο ένας μου έφερε μια τουλίπα πορφυρή
Ο δεύτερος ένα σου φιλί
Ο τρίτος ήρθε με χέρια αδειανά
Κι ανήσυχα με κοίταξε στα μάτια.
Ύστερα με κυνήγησαν των σκοτωμένων τα φαντάσματα
Που ήρθανε με ρούχα ματωμένα
Ενώ στην πύλη του παραδείσου
Δασκάλα ιστορικός απάγγελνε το ψέμα.
Τόσο μα τόσο πολύ σε περίμενα
Στους έρημους πύργους της Βαβυλώνας
Βγάλε τα ρούχα του στρατού
Κι έλα κοντά μου
Και χάρισ’ μου τρία παιδιά απ’ τις ψυχές των πεθαμένων…»

Σημείωση: Συγγνώμη για την άσπρη επισήμανση που βλέπετε σε ένα τμήμα του κειμένου. Παρά τις προσπάθειες μου δεν λέει να βγει! Κρίμα που το blogger για μία ακόμη φορά μας κάνει παιχνίδια με τη μορφοποίηση...