Το αγιόκλημα (γνωστό και ως αιγόκλημα, και μπιρμπιλιά) είναι αναρριχητικός θάμνος που φτάνει τα 6 έως 10 μέτρα. Έχει ωοειδή φύλλα, λευκά ή υποκίτρινα ή και κόκκινα άνθη που έχουν χαρακτηριστικό, ευχάριστο άρωμα. Φέρει καρπούς χρώματος πορτοκαλί που έχουν τοξικές ιδιότητες. Καλλιεργείται σαν διακοσμητικός θάμνος σε φράχτες αγαπά τις δροσερές περιοχές με υγρά, πλούσια εδάφη.
Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Πιθανόν να πρόκειται για το κλυμένο του Θεόφραστου και το περικλύμενο ή επίσης κλύμενο του Διοσκουρίδη.
είναι αειθαλής θάμνος. Έχει βλαστό αναρριχώμενο, λεπτό, με κλαδιά λεία ή λίγο χνουδωτά, ύψους 1,50- 2 μ., φύλλα ανταυγοειδή, σχεδόν δερματώδη, αμβλέα, τα ανώτερα συμφυή και τα υπόλοιπα επιφυή και άνθη κιτρινόασπρα-κοκκινωπά, εύοσμα, επιφυή, σε ακραίους σπονδύλους. Αυτοφύεται σε θαμνοτόπους και χέρσα ασβεστώδη μέρη σ’ όλη την Ελλάδα. Ευδοκιμεί σε ημιορεινές περιοχές και σε χωράφια μέτριας γονιμότητας, ξηρικά ή ποτιστικά. Ανθίζει την περίοδο Ιουνίου-Αυγούστου.
Τα χρήσιμα μέρη του αγιοκλήματος είναι τα εναέρια τμήματα που περιέχουν φυτική κόλλα, σαλικυλικό οξύ, γλυκοζίδιο και ιμβερτίνη. Το φυτό έχει ποικίλες εφαρμογές.
Το αγιόκλημα θεωρείται ότι ανακουφίζει από το βήχα, τον πονόλαιμο, την αϋπνία. Ο φλοιός του φυτού είναι διουρητικός. Ωστόσο, θα πρέπει να χρησιμοποιείται προσεκτικά και με επιφύλαξη, λόγω της υψηλής τοξικότητας των καρπών του. Τα άνθη του χρησιμοποιούνται ευρέως κατά του πυρετού και κυρίως των θερινών μηνών. Καθαρίζουν τις τοξίνες, ενώ στην κινεζική ιατρική χρησιμοποιούνται στη θεραπεία ορισμένων τύπων διάρροιας.
Ωστόσο, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε ποτέ τους καρπούς του φυτού επειδή είναι πολύ τοξικοί και επικίνδυνοι.
Θάμνος μεγάλος ή μικρό δένδρο με φύλλωμα αειθαλές. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή ή εκλειπτικά. Κάνει καρπούς σαρκώδεις και μαύρους σαν μικρές ελιές.
Οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν το ιερό αυτό βοτάνι σε πολλές παγανιστικές τελετές και τελετουργίες. Ήταν αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα, ο οποίος, λέει ο μύθος, ερωτεύτηκε τη νύμφη Δάφνη. Για να γλυτώσει από την αγκαλιά του, η νύμφη μεταμορφώθηκε σε δέντρο. Από τα κλαδιά του δέντρου, ο θεός έφτιαξε ένα στεφάνι που φορούσε πάντα στο κεφάλι του σε ανάμνησή της και προέτρεψε τους πιστούς του να κάνουν το ίδιο, ως σύμβολο προστασίας ενάντια στις δυνάμεις του κακού. Ο Απόλλωνας έχτισε επίσης ένα ναό στους Δελφούς από κλαδιά δάφνης. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως το μαγικό αυτό φυτό μπορούσε να δείξει στους προφήτες τα μελλούμενα. Η ιέρεια των Δελφών, η Πυθία, μασούσε φύλλα δάφνης ή ανέπνεε τον καπνό από καιόμενη δάφνη για να πέσει σε έκσταση και να δώσει τους χρησμούς της. Δάφνη χρησιμοποιούσαν για το σκοπό αυτό και άλλα μαντεία, όπως εκείνο της Δωδώνης.
Κάθε εννιά χρόνια πολλές ελληνικές πόλεις γιόρταζαν τη Δαφνηφορία προς τιμή του Απόλλωνα. Στη Θήβα σχημάτιζαν γιορταστική πομπή, όπου χορός παρθένων με κλαδιά δάφνης στα χέρια τραγουδούσε ύμνους στον Απόλλωνα, τα δαφνηφορικά.
Σήμερα η δάφνη αποτελεί σύμβολο διάκρισης στις τέχνες και στα γράμματα. Η φράση «έδρεψε δάφνες» δηλώνει την επιτυχία σε οποιοδήποτε τομέα, ενώ η φράση «αναπαύεται στις δάφνες του» δηλώνει κάποιον αδρανή που στηρίζεται σε παλαιότερες επιτυχίες. Στη «γλώσσα» των λουλουδιών, το δέντρο της δάφνης συμβολίζει τη δόξα και τα φύλλα της συμβολίζουν την απόλυτη αφοσίωση.
Σχετικό υλικό: Συνταγές
Χρησιμοποιείται για τους πόνους των ρευματισμών, αρθριτικά και την αεροφαγία.
Επίσης για την ωτίτιδα, την ατονία και την εντερίτιδα. Ακόμα χρησιμοποιούμε την σκόνη της για το σταμάτημα της αιμορραγίας στην μύτη.
Για την έντονη δυσπεψία βράζουμε φύλλα δάφνης και πίνουμε το αφέψημα τους.
Για σπασμούς στο στομάχι ρίχνουμε φρέσκα φύλλα δάφνης (4 γραμμάρια) μαζί με φλούδα από νεράντζι (8 γραμμάρια) σε διακόσια γραμμάρια νερό. Το αφήνουμε να μουσκέψουν για ένα τέταρτο. Ύστερα ρίχνουμε ζάχαρη και το πίνουμε αφού το σουρώσουμε.
Φυτό θαμνώδες πολυετές, φρυγανώδες και αειθαλές. Τα κλαδιά του είναι ξυλώδη στη βάση και τρυφερά στις κορυφές. Τα φύλλα του είναι πυκνά, άμισχα, γραμμωτά σαν βελόνες έλατου. Τα άνθη του βγαίνουν στις μασχάλες των φύλλων και είναι σε ανοιχτό γαλάζιο χρώμα και σπάνια λευκό. Το φυτό το βρίσκουμε σε όλη την Ελλάδα σαν καλλιεργούμενο στους κήπους και σε πάρκα. Υπάρχει και αυτοφυές σε ορεινές περιοχές συνήθως στην Πελοπόννησο, την Εύβοια και τα νησιά. Ανθίζει άνοιξη - καλοκαίρι.
Οι αρχαίοι έλληνες το χρησιμοποιούσαν σε δημόσιες και θρησκευτικές τελετές και το έκαιγαν ως θυμίαμα. Οι Ρωμαίοι το πρόσφεραν στις προστάτιδες θεότητες του οίκου τους και έκαιγαν το βοτάνι για να εξαγνίσουν με τον καπνό του τα κοπάδια τους. Στην αρχαία Ελλάδα οι σοφοί το έπλεκαν στα μαλλιά τους και έτριβαν το αιθέριο έλαιό του στο μέτωπό τους γιατί πίστευαν ότι δυνάμωνε τη μνήμη. Οι Άραβες γιατροί το εκτιμούσαν πολύ, καθώς θεωρούσαν ότι αποκαθιστούσε τη ζωτικότητα, τη μνήμηκαι την ομιλία.
Σε πολλές λαϊκές παραδόσεις το βοτάνι συνδέεται με την Παρθένο Μαρία. Ο θρύλος θέλει το φυτό να έχει αρχικά λευκά λουλούδια. Όμως, κατά τη φυγή της στην Αίγυπτο, η Μαρία άπλωσε κάποια στιγμή τον μπλε επενδύτη της σ’ ένα θάμνο δεντρολίβανου. Όταν τον μάζεψε, τα λουλούδια του είχαν πάρει ένα γλυκό μπλε χρώμα. Από τότε, τα λουλούδια του δεντρολίβανου έχουν μπλε χρώμα προς τιμή της Παρθένου. Λέγεται ότι το δεντρολίβανο γίνεται τόσο ψηλό όσο ήταν ο Ιησούς και ότι όταν γίνεται 33 ετών, την ηλικία του Ιησού όταν σταυρώθηκε, είτε σταματά να μεγαλώνει, είτε μαραίνεται. Σε πολλούς τόπους πίστευαν ότι το δεντρολίβανο ευδοκιμεί μόνο κοντά σε ενάρετους και το θεωρούσαν ως σύμβολο της Γέννησης του Χριστού. Το θεωρούσαν ως ένα από τα δύο βότανα που πήραν οι πρωτόπλαστοι μαζί τους όταν εκδιώχτηκαν από τον Παράδεισο. Γι’ αυτό και ο Θεός έδωσε στο βοτάνι αυτό ιδιαίτερες θεραπευτικές δυνάμεις, ώστε να ανακουφίζει την ανθρωπότητα.
Η ονομασία του φυτού, Ροσμαρίνος, προέρχεται από τη λατινική λέξη Ros –
Marinus, «δροσιά της θάλασσας», επειδή ευδοκιμεί σε παράκτιες περιοχές. Στην παλαιά «γλώσσα» των λουλουδιών συμβολίζει την πίστη, ενώ τώρα σημαίνει: «η παρουσία σου με αναζωογονεί». Είναι το λουλούδι των γενεθλίων για όσους γεννήθηκαν τη 17η Ιανουαρίου και σύμφωνα με τους αστρολόγους, είναι βότανο του Ήλιου.
Βοηθάει στην καταπολέμηση του άσθματος, της αϋπνίας, της γρίπης, των ζαλάδων, της τριχόπτωσης και της αναιμίας.
Επίσης είναι αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητικό, τονωτικό του κυκλοφοριακού και νευρικού συστήματος και χρησιμοποιείται για τον πονοκέφαλο από ένταση που συνδέεται με δυσπεψία και επίσης για την κατάθλιψη.
Toμεγαλώνω μ’ επιδίωξη διπλή,
δεν έχει καμία σημασία,
αν είναι για το γάμο μου ή για την ταφή.
Ρόμπερτ Χέρικ, ποιητής, 17οςαιώνας
Σχετικό υλικό: Συνταγές
Τρίψτε με έγχυμα αψιθιάς και δεντρολίβανου το δέρμα του κεφαλιού κάθε βράδυ για να αντιμετωπίσετε τη φαλάκρα.
Το έγχυμα του δεντρολίβανου είναι ένα πολύτιμο φάρμακο για τις μέρες που υποφέρετε από βάρος, δυσφορία, διάρροια και εμετούς που αποδίδονται σε κόπωση του συκωτιού και της χολής, αλλά και για τις μέρες που το παρακάνατε με το φαγητό και το αλκοόλ.
Kόβετε 50 γρ. ανθισμένου φυτού, το ρίχνετε σε 1 λίτρο βραστό νερό και το αφήνετε να μείνει για 10 λεπτά. Θα πίνετε ένα φλιτζάνι έγχυμα έπειτα από κάθε γεύμα για όσες μέρες νιώθετε ενόχληση. Για τον υπόλοιπο χρόνο, μπορείτε να αποξηράνετε μια ποσότητα ανθισμένου δεντρολίβανου και να χρησιμοποιείτε κάθε φορά 30 γρ. για 1 λίτρο νερό.
Τα γεράνια περιλαμβάνουν πάνω από 300 είδη ετήσιων και πολυετών ποωδών φυτών, μερικά από τα οποία είναι ριζωματώδη ή κονδυλώδη. Τα φύλλα τους είναι συνήθως βαθιά λοβωτά και τα άνθη τους πενταπέταλα. Αναπτύσσονται σε ηλιόλουστες ή ελαφρά σκιασμένες θέσεις, σε κάθε καλά στραγγιζόμενο έδαφος, με μικρές απαιτήσεις σε νερό. Για να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξή τους, αφαιρούμε τα παλιά κλαδιά και τα ξερά άνθη. Καλλιεργούνται σε βραχόκηπους, συνθέσεις και γλάστρες.
Τα κονδυλώδη και ριζωματώδη είδη πολλαπλασιάζονται με διαίρεση, ενώ τα υπόλοιπα είδη με μοσχεύματα κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου.
Στυπτικό, χρησιμοποιείται για διάρροια και αιμορραγία, αιμορραγία ούλων και αιμορροΐδες.
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Στίχοι: Τάσος Λειβαδίτης Πρώτη εκτέλεση: Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Μ' αίμα χτισμένο, κάθε πέτρα και καημός,
κάθε καρφί του πίκρα και λυγμός.
Μα όταν γυρίζαμε το βράδυ απ' τη δουλειά.
εγώ και εκείνη όνειρα, φιλιά.
Το 'δερνε αγέρας κι η βροχή,
μα ήταν λιμάνι κι αγκαλιά και γλυκιά απαντοχή.
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε ψυχή!
Πάρ' το στεφάνι μας, πάρ' το γεράνι μας,
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή.
Κράτα το χέρι μου και πάμε, αστέρι μου,
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί!
Ένα κρεβάτι και μια κούνια στη γωνιά,
στην τρύπια στέγη του άστρα και πουλιά.
Κάθε του πόρτα ιδρώτας κι αναστεναγμός,
κάθε παράθυρό του κι ουρανός.
Μα όταν ερχόταν η βραδιά,
μες στο στενό σοκάκι ξεφαντώναν τα παιδιά.
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε καρδιά!
Πάρ' το στεφάνι μας, πάρ' το γεράνι μας,
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή.
Κράτα το χέρι μου και πάμε, αστέρι μου,
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί!
